Een lezing gegeven door Chris Siecker, die als voorbeeld een grote verzameling meebracht van diverse op Uniframe gebouwde eenvoudige ontvangers.

Wat Lego is waar we mee speelden toen we nog jong waren, is nu Uniframe voor de meestal al op leeftijd zijnde gepensioneerde radioamateur.
Het roept herinneringen op naar lang vervlogen tijden waar met sparen en zuinig zijn en uitgekiend omgaan met zakgeld, men dergelijk materiaal kon kopen. Vandaar de bewonderende blikken van de aanwezigen bij het zien van al dat moois. Ja wie kent het niet! De meesten onder ons zijn groot geworden met Radio Bulletin en Dokter Blan.

We wisten niet beter, dan dat de 402 spoel het toppunt van kwaliteit moest zijn niet wetende dat 60 windingen geïsoleerd koperdraad gewikkeld om een lege kartonnen wc-rol een Q-factor heeft die behoorlijk groter is dan een 402 spoel. Zij die de lezingen van het BTTF programma gevolgd hebben van Geert Paulides, met uitgebreide metingen en proeven, hebben kunnen zien dat luchtspoelen vele malen beter zijn dan een paar slordige windingen om een ferrietstaafje.

De 402 zit wel in een mooi ruim doosje wat nodig is om te voorkomen dat het kleine spoeltje niet te dicht bij een magnetische geleider zoals een trafokern wordt gemonteerd. Maar ach de veelvoudige versterking van de moderne buis maakt een hoop goed. Beginnende met het onmisbare voedingsblok UN1 en dan de compacte versterker UN2 is het zover om aan radio-ontvangst te gaan denken. Ja daar is bij de Muiderkring redactie over nagedacht, het wordt de een-lamps een-kringer de UN3.

Het leuke met bouwen van de in het Amroh Radio Bulletin beschreven toestellen is, dat als je dan eindelijk ook alle onderdelen voor de UN3 hebt kunnen aanschaffen, dat je dan denkt weer eens wat geld over te houden om ook op het werk tijdens de schafttijd weer eens koffie te kunnen bestellen in de kantine. Nou vergeet dat maar, bij thuiskomst ligt het nieuwe blad op de mat met op de voorpagina een prachtige afbeelding waaronder met grote letters gedrukt: De verbeterde ´éénkringer ! Opnieuw weer geld opzij leggen. Zakt je de moed dan in de schoenen. Nee we gaan gewoon door als Dr. Blan dat wil. Met gevolg dat we nu deze avond een complete verzameling te zien krijgen van een reeks in Radio Bulletin beschreven ontwerpen.

Je kan merken aan de vele bezoekers deze avond, dat iedereen wel iets herkent dat hij zelf ook lang geleden in elkaar heeft gezet. Er is al zoveel over geschreven dat men zich af zou kunnen vragen of daar nog iets nieuws over te vertellen valt. Chris heeft daar geen moeite mee en weet toch alle aandacht vast te houden.

Omdat thuis zijn vrouw moeite had met de bediening van het Philips 990X toestel, werd een bandfilter UN5 omgebouwd. Met een schakelaar konden twee afzonderlijk afgestemde stations, Hilversum 1 en 2 via de pickup-ingang van de grote radio beluisterd worden.

Ondanks de bijzondere selectiviteit van het toestel en een automatische motor afstemconstructie door slechts een gemerkt toetsje in te drukken won ook hier weer het Dr. Blan ontwerp het van de machtige Philips 990X. Tijdens de voordracht konden de toestelletjes gedemonstreerd worden via een van de meegebrachte versterkers waaronder de 8 watt UN17 met de krachtige EL6 (is gelijk aan twee parallel geschakelde EL3 buizen). Hiervoor moest door Klaas Jellema eerst wel een flinke antenne in het zaaltje gespannen worden en al snel bleek dat voor goede ontvangst een aardaansluiting nodig bleek. Er volgden diverse demonstraties die uitgebreid werden besproken. Het meest opvallend is de koffer met daarin de OV1 kortegolf ontvanger.

Welke in het oktobernummer van Radio Bulletin in 1954 op bladzijde 675 uitgebreid is  beschreven. Eigenlijk meer een ontwerp voor de gevorderde amateur om zoiets te kunnen bouwen, want daar komt wel iets meer bij kijken dan een middengolf ontvangertje. Niet zonder reden door Chris gebouwd, maar om mee te nemen naar Nieuw Guinea. Ik ben van dezelfde leeftijd en wij moesten in die dagen verplicht in militaire dienst. Je had geluk als je medisch werd afgekeurd maar dat betekende wel dat er iets aan je mankeerde. Voor mij betekende het na een twee maanden lange opleiding dat ik instructeur werd van de bekende 19set (zendontvanger). Chris werd uitgezonden naar het verre Oosten en uit voorzorg had hij de UN33 gebouwd compleet met eindtrap en in een handige koffer om daar ver weg onder een andere sterrenhemel toch nog enig nieuws kon beluisteren op de korte golf.

De Papoea’s waarvan de vrouwen als wij dat moeten geloven volgens zijn lezing een heupwijdte hebben van anderhalve meter, zullen wel geschrokken zijn van deze pratende koffer, neem ik aan. Deze kortegolf ontvanger heeft als mengdetector een electron coupled oscillator (ECO). Hiervoor wordt een helft van de ECC82 gebruikt.

In deze schakeling wordt het bovenste deel van L2 gebruikt als roosterspoel, het onderste deel als anodespoel, want de anode ligt via de terugkoppel condensator C6 aan aarde. Met het gebruik van een padder (C2) in serie met de afstemcondensator C3 in combinatie met C4 wordt er de nodige fijnregeling bereikt. Er wordt een zestal losse spoelen gebruikt, gewikkeld op octal spoelvoeten van gesneuvelde buizen. Daarin is ook opgenomen de padder condensator die voor elke band een andere waarde moet hebben.
Het totale bereik is van 25 tot 80 meter dat ontvangen kan worden. In Radio Bulletin is daarvoor een lijst opgenomen waarin vermeld het aantal wikkelingen van de diverse spoelen. Die zijn bedoeld voor de diameter van octal buisvoeten.

Met een eenvoudige formule kan met ook zelf het aantal windingen bereken voor andere diameters. Misschien een wat wonderlijke eenvoudige formule met het getal 6210 boven de deelstreep. Dit komt omdat dergelijke formules overgezet zijn uit Engelse berekeningen waarin nog inches worden gebruikt. Niet zo verwonderlijk want ook de diameter van een octalvoet is 1.1/8  Inch = 29 mm. Zelfs de diameter van de closet rol heeft een Engelse diameter en is 1. 5/8 Inch = 42 mm. Wie oplettend is zal merken dat nog vaak in inches wordt gerekend en ook in de handel het zestallig stelsel nog wordt gehanteerd.
Bereken met deze formule het aantal windingen op een oude closetrol om een frequentie op de middengolf van 1 MHz te kunnen ontvangen met een half ingedraaide afstemcondensator = 250 pF voor een toestel met roosterdetectie (de UN3) het antwoord komt overeen met het  al bovenstaande vermelde aantal van 60 windingen.

Alleen voor de 80 meter band wordt een inductieve antennekoppeling gebruikt, Spoel L1. Voor de andere banden wordt punt 7 met punt 8 verbonden (het midden van de spoel L2). De andere helft van de ECC82 wordt gebruikt als laagfrequent versterker om met een 2000 Ohm hoofdtelefoon te kunnen luisteren. De koffer is echter nog voorzien van een eindversterker met een ECL86 voor luidsprekerontvangst. Natuurlijk kregen wij nog wat verhalen te horen over de belevenissen met deze kofferradio en gebeurtenissen tijdens het verblijf daar in de oerwouden.

Een wat omhoog gevallen Indonesische ambtenaar, een assistent resident die Chris met zijn manschappen als koelies te werk wilde stellen, wat nog al wat dringend werd gebracht als een order die direct opgevolgd diende worden. Ter ondersteuning deelde hij gelijk twee harde klappen uit op beide wangen van Chris. Het peloton bracht reeds de geweren in aanslag maar de ambtenaar lag al gelijk door Chris gevloerd op de grond door een gerichte dreun in zijn middenrif. Het opgewonden Indonesische mannetje werd gelijk afgevoerd. Zijn bazige rol was voor altijd uitgespeeld. Zo niet de kofferradio want tijdens de demonstratie in het Zaandamse zaaltje werkte deze nog altijd perfect.

Een leuke druk bezochte avond, er werd nog lang na gesproken door de aanwezigen. Met Uniframe en een eenkringer heb je altijd een geslaagde avond.

Piet van Schagen.