|
4 december 2007: Hongaarse radio's |
|
|
Deze avond stonden er enkele Hongaarse radio's uit de jaren vijftig op het programma, waaronder de Népradio. Nép betekend Volks. Deze heeft geen normale afstemming maar een driestandenschakelaar waarmee stations naar keuze ingeschakeld kunnen worden. Met deze schakelaars kunnen extra spoelen parallel geschakeld worden. Die door middel van ferrietkernen van buiten af afgestemd kunnen worden op het verlangde station. Zoals een der aanwezige opmerkte: "Een veredelde luistervink."
In verband echter met een voorgaand verslag waarin diverse dyneschakelingen werden behandeld werd eerst nogmaals uitgelegd de werking van superheterodyne-ontvangst.
Uitgaande van de eenvoudige heterodyne, meer bekend als de teruggekoppelde roosterdetector werd uitgelegd hoe deze gebruikt werd om ongedempte morsesignalen te ontvangen. Hierbij wordt de terugkoppeling zo vast gemaakt dat de schakeling gaat oscilleren. Waarvan de frequentie wordt bepaald door de roosterkring. Een signaal aan de kring toegevoerd dat slechts een 1000 Hertz verschilt zal de anodestroom veranderingen onder invloed van de oscillatorspanning beďnvloeden. Zodat er een verschilfrequentie ontstaat. Dit signaal waarvan de positieve en negatieve amplituden gelijk zijn, zou niet hoorbaar zijn in een hoofdtelefoon als de schakeling geen roosterdetector zou zijn. Door detectie wordt het signaal nu hoorbaar in de telefoon.
Natuurlijk is het mogelijk de verschilfrequentie groter te kiezen en als deze buiten de gehoorgrens valt, spreekt men van een superheterodyne. De grotere verschilfrequentie noodzaakt ook om de lekweerstand kleiner te kiezen, deze is bij de oscillator (nog altijd de teruggekoppelde roosterdetector) dan ongeveer 47 kOhm. Het gemoduleerde antennesignaal behoudt na menging de modulatie.
Juist met deze schakeling hebben wij te maken in onze superheterodyne ontvangers. De voorgaande methode noemt men additieve menging en in oude ontvangers spreekt men dan ook bij een toestel met een dergelijke eenvoudige meng /oscillator van de eerste detector. Na de middenfrequentversterker komt dan de tweede detector.
Het is ondoendelijk twee signalen aan één rooster toe te voeren, men heeft dat opgelost door het antennesignaal te verbinden met het midden van de roosterspoel, de tropadyne ontvanger. Met de dubbelroosterlamp is dat te verhelpen en de meesten van ons kennen de veel gebruikte modulateur van Ducretet. Het meest vervelende is uitstraling naar de antenne. Diverse verbeteringen en andere schakelingen werden besproken tot aan de meest gebruikelijke multiplicative menging.
Toch blijkt uit metingen dat de theorie op papier mooier is dan de werkelijkheid en dat in de meeste gevallen het mengsignaal ongelijk is tussen het positieve deel en het negatieve deel van de amplitude. Opgeteld geeft dat al een laagfrequent signaal wat normaal gesproken niet hinderlijk is maar in complexe schakelingen zoals reflextoestellen voor problemen kan zorgen.
De getoonde meegebrachte Népradio uit Hongarije was in eerste instantie rijp voor het grofvuil. Duidelijk te zien op de foto's. Echter na enige restauratie van de triplex kast en het toestel is het toch geschikt geworden om het voor deze avond te kunnen gebruiken. Gelukkig dat de luidspreker in mijn eigen bedrijf hersteld kon worden anders was de restauratie daar alleen al op stuk gelopen.
Na de demonstratie met de Népradio die slechts drie stations kan laten horen en enige uitleg over de werking is het na de pauze Gyula, die verhaalt over de ongewenst vroegtijdig optredende detectie in reflexontvangers. Het zijn de Dália ontvangers waarvan hij er drie heeft meegenomen die bij een sterk antennesignaal zich niets aan trekken van de volumeregelaar. Als we het mogen geloven is de ontwerper van deze schakeling gevlucht en houdt zich schuil ergens in Oostenrijk. Wel wonderlijk dat Corver 10 jaar eerder eenzelfde schakeling beschrijft in "Het superhetrodyne boek".
Al dat gedoe met reflexschakelingen heeft te maken met de belasting die per buis werd bepaald lang geleden. Denk hierbij aan de Merfach Löwe Röhre. Toch leuk om daar zelf ook mee te stoeien en een bewijs hiervan is wel de bijzondere eenlampsreflex met een EL84 die Gyula eerder besprak en die kan wedijveren met een drielampstweekringer. Al met al weer een leuke avond in Wormerveer waar nog lang werd na gesproken over deze meegebrachte radio's.
Piet van Schagen
