Verslagen Radiocafé

Verslag 10 februari: Pico middengolfzender

Deze avond stond in het teken van de PICO middengolfzender voor huiskamergebruik. Er waren al wat beschouwingen aan vooraf gegaan en met proeven aangetoond dat het goed zou kunnen werken. Maar nu was het zover dat het apparaat, waar reikhalzend door de bezoekers werd naar uitgekeken, uiteindelijk zou worden getoond.

Maar men moest even geduld oefenen, want op verzoek van Gyula heb ik nogmaals uitgelegd hoe van een vlakgewikkelde spoel het aantal μH berekend kan worden. Als voorbeeld de gegevens van de Paraset tankspoel, terug te vinden in het vorige verslag. Met de gewoonlijk door zendamateurs gehanteerde formule kwamen we uit op 13 μH, hetgeen we ook hadden gemeten, met een Henry-meter.

Op de foto is te zien hoe het werd uitgerekend, volgens deze formule (zie figuur 1), op het grote white-board. Ook werd uitgelegd hoe op een eenvoudige wijze uit het hoofd gerekend kan worden, zonder direct naar een rekenmachine te grijpen. Na deze nog geen kwartier durende technische inleiding werd het woord gegeven aan Gyula om nu de PICO zender in zijn uiteindelijke uitvoering te demonstreren.

Figuur 1

Het is gemonteerd op een wel heel klein printplaatje van 70 x 35 millimeter. Het bevat slechts twee transistoren die, gevoed door een batterij van 9 volt en gezamenlijk 10 mA verbruiken, ruimschoots voldoende vermogen kunnen leveren om de antenne van 28 mW te voorzien. Het ruisvrije signaal wordt uitgezonden met een horizontale draadantenne van slechts twee meter.

Klik op het schema voor een grotere afbeelding.

Middels de spoel L3 kan de antenne in resonantie gebracht worden. L3 is zodanig berekend dat tot 6 meter getuned kan worden in het frequentiegebied van 530 kc tot 1000 kc.

Dat geeft uiteraard een groter bereik, wat onder normale omstandigheden niet nodig is. We moeten natuurlijk er voor zorgen dat we de buren in de omgeving niet storen. Het is natuurlijk belangrijk dat de antenne goed wordt afgeregeld. Het zal begrijpelijk zijn dat zelfs een forse 10 watt zender met een meetsnoertje als antenne, ook al na een korte afstand nauwelijks hoorbaar is, en nauwelijks zijn energie kwijt kan. Wat tot ernstige schade aan de zender kan leiden.

Om dit duidelijk te maken werd een losse afgestemde kring gebruikt, verbonden met een Vu meter die bij juiste afregeling van L3 aantoonde of er op een flinke afstand wel of geen voldoende signaalsterkte aanwezig is. Voor modulatie van de zender is om standaard diverse geluidgevers zoals cd-spelers, pick-ups, enzovoort er op aan te sluiten, gezorgd dat een ingangssignaal van 0 dB, dat is 0,775 volt voldoende is om de draaggolf te moduleren.

Ter plaatse werden met de scoop en toongenerator metingen uitgevoerd die aantoonden dat zelfs tot 100 % moduleren geen spoor van vervorming zichtbaar is. Ook werd het met muziek gemoduleerd en met een ontvanger werd aangetoond dat in deze ruimte overal de ontvangst prima was. Jammer dat onze huiskamercaféradio, een forse Philips ontvanger, met een hoop gekraak het al binnen een minuut begaf en niet meer tot ontvangst was te bewegen.

Wel frappant is dat in deze schakeling waar emittermodulatie wordt toegepast, het bereik in de band 530 tot 1000 kc goed geregeld kan worden, voor een hoger bereik moeten de kring condensatoren aangepast worden. Dat zal echter niet nodig zijn, want op deze middengolfband is wel ergens een rustig plaatsje te vinden om de uitzending te doen plaats vinden. Het unieke zendertje ging hierna rond onder de bezoekers die na het zien van het keurig afgewerkte toestelletje met het bijbehorende printje waarop L3, hun bewondering lieten blijken.
Na de pauze werd nog even een nieuw ontwerp besproken waarin toch weer een radio buis wordt gebruikt, een zender met wel 1,5 watt vermogen en met slechts een ECL84. Als oscillator dient de triode welker lineair werkt in de band 530 tot 1620 kc met een licht verval van 0,5 dB, dat vanaf de kathode direct wordt gekoppeld met de eindbuis die in klasse A werkt.

Het nadeel is wat minder rendement, maar het grote voordeel is een zuiver en schoon signaal op de plaatkring, wat resulteert in een veel betere harmonische onderdrukking. Op de uitkoppelspoel zijn aftakkingen gemaakt, zodat de gehele middengolf bereikt kan worden bij intunen van de antenne met een lengte tussen 4 en 8 meter.

Op de kathode van de eindbuis vindt de modulatie plaats. Weer een interessant schema en goed werkend. Misschien een goed idee dat een andere keer eens uitgebreid te behandelen. Tot zover een deel uit de tekst van de lezing van Gyula Kiss. Een voordracht die met grote belangstelling werd beluisterd. Het was weer zoals gewoonlijk een leerzame en onderhoudende avond.

Piet van Schagen