Verslagen Radiocafé

25 oktober 2016: NSF O29

Er waren al vrij veel bezoekers als wij, Vok en ik, het zaaltje binnenlopen.
Zij die na ons kwamen moesten zelfs stoelen er bij halen om te kunnen zitten. Op de tafel vooraan stond het door Ed Plevier meegebrachte toestel.
Een exacte replica van een nog origineel bestaand toestel in een museum.

Het is gebouwd met na lang zoeken naar nog hopelijk te vinden oude onderdelen en is dan ook niet van echt te onderscheiden. Zelfs de houten opbouw is vooraf in het museum opgemeten en zelfs elke koperen schroef zit op dezelfde plaats. Nog de echte houtschroeven waar wel wat meer voor betaald moet worden. Met houtschroeven uit een doe-het-zelf zaak val je gelijk door de mand en is al je werk niet om aan te zien. Meestal zijn die voorzien van een kruiskop en vaak van verkoperd ijzer met een geknepen schroefdraad. Hier is zelfs de metalen steun aan de achterzijde volkomen gelijk aan het origineel uit 1920.

Onder op de houten voet de prachtige Murdock afstemcondensator, de seinsleutel en aansluitblokken. Begrijpelijk dat dit veel bekijks afdwong bij onze radioliefhebbers.

Het is duidelijk dat dit niet even in een week in elkaar is gezet, daar is heel lang over gedaan. Het resultaat mag er dan ook zijn. Het schema is niet zo ingewikkeld voor ons, maar vergeet niet dat lang geleden niet iedereen dat nog begreep.

Toch is enige uitleg wel nodig en Ed weet dat prachtig te verwoorden. Besproken wordt de wijze van moduleren. Dit gebeurt hier met een hulpspoeltje van paar windingen dat in serie staat met de roosterspoel. Parallel aan dit spoeltje is een koolmicrofoon aangesloten. Met spreken verandert de inwendige weerstand van de koolmicrofoon waardoor de kring wordt beïnvloed.

Grotendeels werkt dat als FM-modulatie maar is met zijband afstemming toch goed te ontvangen met een eenvoudige AM-radio. Een wel erg primitief gebeuren maar vergeet niet dat men vroeger al blij was als er een hoorbare verbinding gemaakt kon worden. Ook voor die tijd al wat achterhaald want in de Eerste Wereldoorlog werd dit al op dezelfde wijze toegepast. Zelfs mogelijk met een vonkzender alhoewel dat moeilijk is te verstaan door het vonkgeruis.

Ed weet daar echter een heel begrijpelijke uitleg over de werking te geven met berekeningen en formules die voor enkele volgens mij wat te hoog gegrepen bleken. Echter ik vond het erg leerzaam gebracht en gezien de aandacht van de aanwezigen werd het met spanning beluisterd.

In het schema kunnen we zien dat voor het uitzenden de hoofdtelefoonaansluiting overbrugd kan worden met een kortsluitstrip, hiermee kan de anodespanning verhoogd worden. Al snel wordt in de lezing de naam Idzerda naar voren gebracht, die heeft een verbetering bedacht, door de microfoon in serie te schakelen met het kleine spoeltje en deze samenstelling parallel geschakeld aan de roosterspoel.

Dat geeft een behoorlijke demping en heeft wel het voordeel dat men het werkende station gemakkelijker kan ontvangen. Daar zou patent op aangevraagd zijn.

Ik heb niet het idee dat hiermee enige verbetering ontstaat. Een en ander zal wel besproken zijn met de heer P. Middelraad PCMM uit IJmuiden. Deze bekende zendamateur heb ik ooit ontmoet tijdens een liftkeuring in het Amsterdams Telegraafkantoor, waar hij uitgebreid heeft gesproken over het herstellen van radiolampen. Ik heb nog gevraagd hoe zo’n nieuwe gloeidraad aangebracht wordt. Dat is mij dan ook duidelijk verteld
.
Het wordt tijd het toestel te beproeven. Ed heeft de gloeidraadspanning voor het kleine Marconi lampje type V24 ingesteld en de hoogspanning ingeschakeld.

De microfoon ter hand genomen en wij hebben onze radio’s aangezet en gezocht naar de juiste frequentie. Het werkt, zij met een hevige storing van de TL-verlichting en wat er nog meer door de Aether loopt aan GSM en computerstoringen. Als Ed zelf met een radio probeert te moduleren wordt de ruis nog heviger! Wat na enig nadenken begrijpelijk is. Dus toch maar de vertrouwde koolmicrofoon gebruiken.

Een leuke goed gebrachte lezing en na afloop tijd om nogmaals deze O29 te bewonderen. Onze complimenten voor het bouwen van deze prachtige goed geslaagde replica!!

Tekst: Piet van Schagen.
Foto’s: Klaas Jellema