Verslagen Radiocafé

23 februari 2016: De BC611 en UN49, lezing door Chris Siecker

Besproken werd deze avond de UN49, een fono-oscilator om te gebruiken bij radio’s die niet voorzien zijn van een grammofooningang. Beschreven in het Radio Bulletin van januari 1957.
Echter eerst toonde Chris ons de militaire Walkie Talkie type BC611-F

Het is een zend/ontvanger voor communicatie op korte afstand, het bereik is ongeveer 300 tot 1500 meter. Zend en ontvangstfrequentie zijn gelijk en er kan dus niet afzonderlijk geluisterd en gezonden worden. Frequentiebereik is 3,5 tot 6 MHz,

Het AM-zendvermogen is ongeveer 0,25 watt. Het bevat vijf miniatuurbatterijbuisjes: een 3S4, 1R5, 1T4, 1S5 en een 3S4. De 1T4 de middenfrequentversterker wordt tijdens zenden uitgeschakeld. Het apparaat heeft geen volumeregelaar slechts een zend/ontvang schakelaar die ingedrukt kan worden om te kunnen zenden. Inschakelen gebeurt door de antennedop te verwijderen en de 44 inch telescopische staafantenne er uit te trekken.

Het werkt op een vooraf vast ingestelde frequentie middels een kristal en bijbehorende tank en afstemspoel. Om een andere frequentie in te stellen is er een set aanwezig met de benodigde kristallen en spoelen. Het werkt op batterijen 1,5 voor de gloeispanning en een 103 volt voor de anodespanning. Bij continue gebruik kan het apparaat ongeveer 12 uur gebruikt worden. Het weegt ongeveer 5 kilogram.

schema BC611
Klik voor grotere versie
Schema met dank aan: The Boat Anchor Manual Archive (klik)

Chris heeft zelf tijdens zijn militaire dienst tijd er mee gewerkt in Nieuw-Guinea en kan ons goed vertellen hoe in de praktijk de BC611 voldeed tijdens patrouilles en verkenningstochten door het oerwoud. Zo vertelt hij over de belevenissen die hij en zijn manschappen beleeft als deze onder zijn leiding door vrijwel ondoordringbare bossen op pad gaan. Wetende mogelijk bespiedt te worden door beschilderde Yalimannen die ongezien het peloton volgen. Met de BC611 is begrijpelijk de basis op een gegeven moment niet bereikbaar, alleen onderling is verbinding mogelijk. Er wordt veelal, mag ik aannemen, nog een wat krachtiger radiozender meegedragen, je weet maar nooit of dat nodig is.

In een wat opstandig dorp wordt een belangrijke krijger voor straf ontdaan van zijn peniskoker, die begrijpelijk wild van woede wordt, nu hij ten schande wordt gezet. Ook een aantal vrouwen, ingesmeerd met een onwelriekend vocht om aantrekkelijk te zijn, kijken teleurgesteld naar hun dorpshoofd. Zij hadden verwacht nu wat groots aan te treffen! Maar dat viel zwaar tegen.

Prachtige verhalen! We vergeten bijna dat we hier zijn om over radio te praten.

UN49

De fono-oscillator uit 1957 staat al op tafel om gedemonstreerd te worden. Het zal echter tegenvallen, men heeft er alles aan gedaan, middels een ferrietstaaf om een minimum bereik te verkrijgen. Je moet het bijna tegen de radio aanschuiven om een verbinding te kunnen maken. Het zou moeten werken volgens magnetische inductie, maar dat valt tegen. Het scheelt als je het apparaat op zijn kant plaatst zodat de ferrietstaaf horizontaal ligt. Stel dat buren de radiocontroledienst op je dak stuurt en je dan vertelt dat het beschreven staat in Radio Bulletin. Vandaar dat er door de redactie niet wordt geschreven over een zendinrichting.

Chris, zijnde een geroutineerde zendamateur, pakt het beter aan en gebruikt in zijn ontwerp een EL41 als zendbuis. Kristal gestuurd en een flinke luchtgewikkelde tankspoel. Gekoppeld aan een afgestemde antenne. Wel wordt ook in deze schakeling op dezelfde wijze schermroostermodulatie toegepast. Op het bord wordt door Chris de werking duidelijk en begrijpelijk uitgelegd.

Beter is om in deze moderne tijd een echt goed werkende zender te bouwen en dat is dan ook deze zelfbouw, die Chris heeft meegenomen. Nu er op de middengolf steeds minder zenders te horen zijn, is het wel zo gemakkelijk om een redelijk werkende zender in huis te hebben. Natuurlijk er wel op letten geen buitenantenne te gebruiken. Nu iedereen via een kabelaansluiting luistert zal het eventueel storen wel meevallen. Maar toch is oplettendheid geboden. We kunnen dan toch de oude radio’s uit onze verzameling laten spelen.  Het is een prachtig en goed werkend apparaat. Het werd ook gedemonstreerd middels een meegebrachte radio-ontvanger en de ontvangst was prima.

Tekst: Piet van Schagen

Foto’s: Klaas Jellema