Verslagen Radiocafé

Verslag van 17 september en 1 oktober 2013: Uniframe

Deze avonden werden besproken de Uniframe bouwsels beschreven in Radio Bulletin.

Zover ik mij kan herinneren was mijn vader al lid van dit tijdschrift en mijn eerste pogingen om een radio te bouwen moet zijn geweest op tienjarige leeftijd. Het in het blad van 1941 11e jaargang NO 4 waarin beschreven het “Het schema van Jantje”. Een eenlamps toestelletje met een A415 gemonteerd op een houten plankje, wat in die tijd nog heel gewoon was. Of het ooit heeft gewerkt dat weet ik niet meer, wel dat later in blad no7 de tweekringer aan de beurt kwam.

Ik had het geluk dat mijn vader radio’s repareerde en zodoende genoeg onderdelen in voorraad had om daar wat nodig was te mogen gebruiken. Later werd het handiger gevonden om een chassis te gebruiken wat heel wat beter is dan de plankmontage maar wat wel veel meer bewerkelijk is. Vooral het maken van de grotere gaten zoals die nodig zijn voor de buisvoeten. Als dan het benodigde chassis slechts moet dienen voor een proefschakelingetje een tijdrovend karwei.

Bij de latere ontwerpen van Amroh, kon een voorgeboord chassis besteld worden, zoals de hier afgebeelde MK 4350, extra uitgerust met een balansuitgang, tweemaal EL3, gebruikt tijdens de eerste jaren van de NVHR-radiocursus in Haarlem.

Nu was het wel altijd lastig dat als de radio was afgemonteerd en geplaatst in een mooie kast, juist als deze in de kamer werd gezet om te demonstreren aan je huisgenote, zij dan riep: ”Ik geloof dat er post is”. Het nieuwe Radio Bulletin met daarin beschreven het verbeterde schema, dus weer overnieuw beginnen.

Zo’n tien jaar later na mijn eerste gebouwde radio, lezen we in Radio Bulletin, van 10 oktober 1951 op bladzijde 304 “Uniframe” de montagewoning voor uw radio! Magnifiek materiaal voor experimenteer montage”

Het zijn enkele nauwkeurig uitgevoerde aluminium chassis-delen, waarvan drie stuks samen een soort eenheid chassis vormen. Een voorzijde type UF-003 waarin drie gaten geschikt om potentiometers, schakelaars of terugkoppelcondensatoren in te monteren. Voorzien van omgezette randen aan de lange zijde voorzien van 3mm gaatjes om deze te kunnen verbinden met deel UF-001 de bovenplaat voorzien van gaten voor buisvoeten enzovoorts en langs de randen ook voorzien van 3 mm gaatjes die corresponderen met die van de andere hulpstukken zoals type UF-002 welke voorzien is van twee openingen voor entrees, een gat voor een octalbuisvoet en nog twee van kleinere afmeting. Samen gemonteerd vormen ze een klein chassis. Er zijn nog meer elementen, een gesloten bodemplaat UF-005 verbindingsstukjes UF-004. Later zal dat nog uitgebreid worden.

Bekend bij onze cursisten zijn de vele proefschakelingen gemaakt op Uniframe chassis.

Het is Drs. Ing. C.F. Ruyter die onder de naam Dr Blan diverse schakelingen en bouwplannen beschreef in Radio Bulletin waarbij gebruikt gemaakt werd van Uniframe chassisdelen. Het is ook de man die mij voordroeg de technische commissie nieuw leven in te blazen tijdens een ledenvergadering, waarbij ik mij kandidaat stelde voor een bestuursfunctie en na stemmen werd afgewezen. Het werd het begin van de nu nog huidige TC van de NVHR. Later na het overlijden van de heer Ruyter werd ik gebeld door zijn dochter om in verband met de verkoop van de villa in Laren het huis te doorlopen om diverse zaken die daar waren ingebouwd bij wijze van grap te verwijderen.

Bekend was de wonderlijke paraplu die middels een scharnier in de steel, gevouwen over de arm gedragen kon worden. Kontakten onder de treden van de trap waarmee een bel werd bediend en als waarschuwing dienden als er iemand naar boven liep en meer van deze aangebrachte zaken bedoeld als grap voor bezoekers. In zijn bureau vond ik nog een stapel verpakt Uniframe, dat later gebruikt is voor de NVHR-cursus.

Het is begrijpelijk dat als je alle, waaronder veel door Dr. Blan bedachte schakelingen wilde bouwen, je telkens Uniframe moest inslaan. Met gevolg dat voorgaande gebouwde apparaten weer werden gesloopt om de voor de volgende weer gebruikt te kunnen worden.

Het is Chris Siecker, een trouw bezoeker van onze lezingen in het radiocafé, die vrijwel al deze UN uitvoeringen thuis heeft staan, iets wat als bijzonder aangemerkt mag worden. Zelfs van bekende verzamelaars heb ik nog nooit gehoord dat zij deze hele serie bezitten.
Reden om Chris te vragen daar een avond over te praten. Het is begrijpelijk onmogelijk een complete serie UN uitvoeringen in een avond uit te stallen. Het werden dan ook twee avonden waarbij de meest interessante UN ontwerpen getoond en besproken zouden worden.

De eerste avond werden de eerste uitvoeringen uit 1951 meegenomen. De UN-01 een plaatstroom apparaat met een AZ1 als gelijkrichtbuis. Een belangrijk onderdeel om straks de andere ontwerpen van de juiste spanningen te voorzien. Ook de UN-02 een versterker voor grammofoon met een EF9 en EL3 was meegenomen. Alle ontwerpen zijn voorzien met aan weerzijde van een zevenlips aansluitstrip zodat gemakkelijk andere UN’s vastgezet met twee UF-004 verbindingsplaatjes, dan doorgesoldeerd kunnen worden. Onhandig om te kunnen wisselen met een ander apparaat.

Daarom zijn alle UN’s van Chris voorzien is van een male–octalvoet aan de ene kant waarmee het verbonden kon worden met de voorgaande unit welke voorzien is van een octalbuisvoet. En aan de andere zijde weer een male-octalvoet. Begrijpelijk dat daar wat moeizaam passend makend nog twee UF-02 stukken voor gebruikt zijn. Maar op zich handig om meerdere toestellen door te kunnen verbinden tot een geheel.

Want met de UN-03, een eenpitter, hierop ook doorverbonden was dat een complete goed spelende radio. Niet alleen dat Chris een boeiend verhaal wist te vertellen, het werd ook gedemonstreerd. Alles werkte voortreffelijk. Nadat wij aandachtig hadden luistert naar de toch vele stations die te ontvangen waren, werd er door Chris uit de meegebrachte koffer nu de UN-17 gehaald en gewisseld met de UN-02. Deze UN-17 is een 8 watt versterker met een EL6. Hiervoor werd nu wel een andere type UN-01 gebruikt met een 141 Amroh trafo en een gelijkrichtbuis type 80 om voldoende stroom te kunnen leveren. Dat hier meer vermogen aan de luidspreker werd geleverd was wel te horen ook. Deze combinatie, zo vertelde Chris, gebruikt zijn zoon op discofeestjes met zijn vrienden. Het vermogen is gelijk aan twee EL3 buizen in balansklasse A. Een EL6 is een krachtige eindbuis met een hoge steilheid. Nou dat wil dan wel even een donderend geluid laten horen. Niet alleen plaatjes draaien maar ook een microfoon mag niet ontbreken. Dus daar kwam dan ook een UN-06 de dubbele microonversterker met twee maal EF40 nogmaals te voorschijn. Alles werd in elkaar geplugd en het werd een lange rij aaneengesloten apparaten.

Ook een oude koolmicrofoon met een daarvoor gebruikt klein Uniframe kastje waarin een aanpassingstrafo en batterij, bedoeld om een zender te moduleren met spraak.

Ook deze werd door Chris aangesloten om te laten horen hoe het werkt. De voor vele bekende en gebouwde UN-49 de Fono-oscillator om grammofoonplaten af te spelen via een radio zonder PU-ingang. Het apparaat met de verticale ferrietantenne mocht begrijpelijk niet ontbreken in de uitgestalde verzameling op de tafel. Handig om tijdens het afdraaien van de gewenste singeltjes mee te kunnen luisteren via de keukenradio of naar de kleine Philips Philetta op de slaapkamer.

De volgende avond, twee weken later, kwamen diverse andere ontwerpen voorbij die stuk voor stuk gedemonstreerd en uitvoerig besproken werden.

Zoals een weerstand- en condensatortester en de UN-18 om toverogen te controleren.

Niet te vergeten de 80 meter zender met 807 als zendbuis. Met de sleutel seinde Chris CQ CQ afgesloten met een K, een algemeen oproepteken. Voor de aanwezige zendamateurs duidelijke taal, te horen op een meegebrachte ontvanger, maar moest toch even uitgelegd worden voor diegene die het morse niet machtig zijn. Maar geen nood bleek al snel als Chris de UN13 te voorschijn haalt, het sounderapparaat om morse te kunnen beoefenen.

Met de zender, vertelde Chris, had hij al vele verbindingen gemaakt over grote afstanden. De grid-dipper, om de frequentie van de tankkring te meten wilde jammer genoeg niet mee werken. Het bleek al snel dat de draaibare condensator van de grid-dipper los zat en de moer moest worden aangedraaid. Geen gereedschap voorhanden, maar gelukkig had Anton van den Oever gereedschap in de auto liggen.

Hij kwam weer terug met een grote 12 Inch Baco Sleutel met de woorden: “Kleiner heb ik niet in de auto liggen!“ Wij zagen Chris bezorgd kijken naar de verrichtingen met dat grote ding. Ik meende iemand te horen mompelen: “Het zal je dokter maar zijn!”

Maar gelukkig, het lukte toch om de moer stevig vast te draaien. Angstig waarschijnlijk na deze hardhandige ingreep deze marteling nogmaals te moeten ondergaan werkte de grid-dipmeter nu voortreffelijk. Met de UN-04 kon nu ook telefonie te horen worden gebracht.

Het waren twee leuke en leerzame avonden waarbij met veel passie door Chris Siecker over deze Amroh apparaten werd verteld. Hij vertelde ons dat er verzamelaars zijn die hem al hadden gevraagd om het aan hun te verkopen. Al gauw wordt dan het woord museum gebruikt om de aankoop poging te doen slagen. Maar deze hoop kunnen ze vergeten want Chris zijn zoon wil alles bewaren in eigen beheer. Voor Chris een geruststelling!

Nog lang werd er nagepraat en nog wat gedronken, alvorens iedereen weer vertrok. Het waren weer twee gezellige en leerzame avonden, waarbij tevens zeer veel met gebruik van Uniframe gebouwde apparaten te zien waren.

Piet van Schagen